Rolstoeltoegankelijkheid in appartementsgebouwen

In België zijn er duidelijke regels vastgelegd in de Bouwcode, de Vlaamse Wooncode, lokale stedelijke voorschriften en de antidiscriminatiewetgeving, die gelden voor nieuwbouw en bij ingrijpende renovaties. Toegankelijkheid omvat onder andere drempelloze ingangen, brede gangen en deuren, liften met voldoende afmetingen voor rolstoelgebruikers, toegankelijke toiletten en badkamerfaciliteiten, en veilige nooduitgangen. Voor bestaande gebouwen gelden vaak uitzonderingen, tenzij lokale regelgeving aanpassingen verplicht stelt.

Er bestaan diverse normen en richtlijnen voor rolstoeltoegankelijkheid, waaronder de Belgische norm NBN B 50-001, de Vlaamse Codex Wonen, lokale stedenbouwkundige voorschriften, en voor liften de Europese norm EN 81-70. Het kennen van deze normen helpt de syndicus juridische risico’s te voorkomen en een gebouw te creëren dat veilig, inclusief en toekomstbestendig is.

Het recht van een mede-eigenaar ten opzichte van de plicht van een VME 

Het is belangrijk om weten dat een (toekomstig) mede-eigenaar de vereniging van mede-eigenaars (VME) kan verplichten om aanpassingen te doen zodat de inkomhal rolstoeltoegankelijk wordt. Dit is niet enkel een kwestie van comfort, maar een wettelijk recht. 

De antidiscriminatiewetgeving verplicht eigenaars en beheerders om redelijke aanpassingen te voorzien voor personen met een handicap, ook in de gemeenschappelijke delen van een appartementsgebouw. Concreet betekent dit dat een rolstoelgebruiker mag verwachten dat de toegang tot de inkomhal, de lift of andere gemeenschappelijke delen mogelijk wordt gemaakt, bijvoorbeeld via een oprijplaat of een automatische deur.

Wat is een redelijke aanpassing? 

Het gaat om noodzakelijke en haalbare maatregelen die de toegang mogelijk maken, zonder dat dit een onevenredige last vormt voor de VME of andere mede-eigenaars. Lichte hinder of esthetische bezwaren zijn meestal onvoldoende om een aanpassing te weigeren.

Een illustratief voorbeeld is een vonnis van de vrederechter in Sint-Niklaas van 19 december 2017. Daarin werd de VME verplicht een oprijplaat aan de inkomhal toe te staan voor een rolstoelgebruiker. De rechter oordeelde dat deze aanpassing noodzakelijk en redelijk was en dat de VME de werken niet zomaar kon weigeren. 

Als mede-eigenaar kan je een agendapunt aanvragen bij de algemene vergadering van mede-eigenaars om de nodige aanpassingen te bespreken en goed te keuren. Indien de VME weigert, kan je via de vrederechter vragen om de werken toch toe te laten of uit te voeren. Toegankelijkheid is geen gunst, maar een recht, en het realiseren van een rolstoeltoegankelijke inkomhal draagt bij aan een inclusieve samenleving én verhoogt de waarde en bruikbaarheid van het gebouw voor alle bewoners.

Kosten

Praktische maatregelen die een VME kan nemen zijn onder andere het installeren of aanpassen van liften en hellingen, automatische deuren bij inkomhallen, duidelijke bewegwijzering naar toegankelijke routes, toegankelijke parkeerplaatsen dicht bij de ingang, en regelmatig onderhoud van alle toegankelijke voorzieningen. Wie de kosten betaalt hangt af van waar de aanpassing plaatsvindt: aanpassingen in het privégedeelte zijn voor de eigenaar zelf, terwijl gemeenschappelijke delen meestal door de VME worden bekostigd, mits goedgekeurd door de algemene vergadering. 

Subsidies van gemeente of federale overheid kunnen soms een deel van de kosten dekken.

Rol van de syndicus

De syndicus speelt een centrale rol bij de uitvoering en coördinatie van toegankelijkheidsmaatregelen. Dit omvat het informeren van mede-eigenaars over hun rechten en mogelijke verplichtingen, het opnemen van aanpassingen op de agenda van de algemene vergadering, en het toezien op onderhoud en veiligheid van toegankelijke voorzieningen zoals liften, hellingen en automatische deuren. Daarnaast moet de syndicus ervoor zorgen dat beslissingen in lijn zijn met de geldende wetgeving en kan hij advies inwinnen bij specialisten.